Zwiń menu

77. JAKIE REGUŁY OBOWIĄZUJĄ W RELACJACH INTERPERSONALNYCH?

JAKIE REGUŁY OBOWIĄZUJĄ W RELACJACH INTERPERSONALNYCH?– analiza przeprowadzona z punktu widzenia teorii sprzężeń zwrotnych profesora Mariana Mazura (24 kwietnia 2015 r.)

POWÓD ZAMIESZCZENIA TEGO WPISU: ogromne zdziwienie, że w żadnej z kilkudziesięciu książek na temat relacji interpersonalnych i komunikacji interpersonalnej, które przeczytałam, nikt nawet nie wspomniał o teorii sprzężeń zwrotnych M. Mazura ani nie przeanalizował tych procesów ze względu na rodzaj występującego w nich sprzężenia zwrotnego – jednego z sześciu możliwych. Bez odniesienia się do tej teorii analiza tych zagadnień jest zubożona.

O dwóch osobach możemy powiedzieć, że są w RELACJI INTERPERSONALNEJ, jeśli wzajemnie na siebie oddziałują, tzn. wtedy, kiedy występuje między nimi SPRZĘŻENIE ZWROTNE.

Najczęściej są to ODDZIAŁYWANIA SKOKOWE, czyli występujące na przemian, tzn. najpierw pierwsza osoba oddziałuje na drugą, a potem druga na pierwszą, i kolejno znów pierwsza oddziałuje na drugą itd., itd.

RODZAJE ODDZIAŁYWAŃ

  • oddziaływania wyjściowe, którymi są reakcje (R) osób będących w relacji;

  • oddziaływania wejściowe, którymi są bodźce (B) docierające do osób będących w relacji.

CO TO JEST REAKTYWNOŚĆ OSOBY?

Definicja reaktywności: Reaktywność osoby (r) jest to stosunek jej reakcji (R) do bodźca (B), który ją wywołał.

Przekształcenie matematyczne, które potrafi zrobić uczeń szkoły podstawowej, pozwala określić reakcję każdej z osób będących we wzajemnej relacji:

R = r • B

Z tego wzoru wynika, że znając reaktywność człowieka i działający na niego bodziec, możemy określić jego reakcję – gdyż transformuje on docierający do niego bodziec w okazywaną przez niego reakcję.

Z podanych wyżej informacji M. Mazur wyprowadził 10 twierdzeń.

10 TWIERDZEŃ DOTYCZĄCYCH ZACHOWANIA SPRZĘŻONYCH SYSTEMÓW, ODNIESIONE DO ZACHOWAŃ OSÓB BĘDĄCYCH W RELACJI INTERPERSONALNEJ

  1. Reakcja każdej z dwóch osób będących w relacji jest spowodowana przez reaktywność jednej z nich i reakcję drugiej.

  2. Reakcja każdej z dwóch osób będących w relacji zależy od jej poprzedniej reakcji.

  3. Zachowanie każdej z dwóch osób będących w relacji zależy od iloczynu reaktywności obu tych osób.

  4. Zachowanie każdej z dwóch osób będących w relacji nie zmieni się pomimo zmiany reaktywności jednej z nich, jeśli przy tym nastąpi odwrotna zmiana reaktywności drugiej osoby.

  5. Jeśli jeden z uczestników relacji jest przenośnikiem oddziaływań, to drugi uczestnik jest systemem samosprzężonym.

  6. Relacja dwóch osób przestaje istnieć, wówczas, gdy reaktywność którejkolwiek z nich lub którekolwiek oddziaływanie między nimi wynosi zero.

  7. Zmiany zachowań dwóch osób o stałych reaktywnościach będących w relacji są jednakowe.

  8. Iloczyn reaktywności dwóch osób będących w relacji wyraża się liczbę niemianowaną.

  9. Jeśli iloczyn reaktywności dwóch osób będących w relacji jest dodatni, to przebieg reakcji każdej z nich jest monotniczny, a jeśli iloczyn reaktywności jest ujemny, to przebieg reakcji jest oscylacyjny. Można więc wyróżnić SPRZĘŻENIE ZWROTNEDODATNIE, gdy iloczyn jest dodatni i SPRZĘŻENIE ZWROTNE UJEMNE, gdy iloczyn jest ujemny.

  10. Jeśli iloczyn reaktywności dwóch osób będących w relacji jest większy od 1, to reakcje osoby wzrastają dążąc do nieskończoności; jeśli iloczyn reaktywności jest równy 1, to reakcje osoby nie wzrastają ani nie maleją; jeśli iloczyn reaktywności jest mniejszy od 1, to reakcje osoby maleją dążąc do zera. Można więc wyróżnić sprzężenie zwrotne: ROZBIEŻNE, USTALONE i ZBIEŻNE.

Biorąc pod uwagę twierdzenie 9 i 10 można stwierdzić, że występuje 6 RODZAJÓW SPRZĘŻENIA ZWROTNEGO:

  • sprzężenie dodatnie rozbieżne;

  • sprzężenie dodatnie ustalone;

  • sprzężenie dodatnie zbieżne;

  • sprzężenie ujemne rozbieżne;

  • sprzężenie ujemne ustalone;

  • sprzężenie ujemne zbieżne.

NIEKTÓRE IMPLIKACJE TEORII SPRZĘŻEŃ ZWROTNYCH DLA RELACJI INTERPERSONALNYCH

  • z twierdzenia 1 wynika, że całkowicie nieuprawnione są wypowiedzi mówiące np., że jeśli ktoś będący z nami w relacji źle się zachowuje, to jest to wyłącznie jego wina – czyli, że przyczyna jest tylko jedna i tkwi wyłącznie w nim. Albo, jeśli ktoś będący w relacji z nami dobrze się zachowuje, to jest to wyłącznie nasza zasługa – czyli, że przyczyna jest tylko jedna i tkwi wyłącznie w nas. Z twierdzenia 1 wynika, że ZAWSZE przyczyny zachowań są przynajmniej dwie: reaktywność własna i zachowanie partnera.

  • z twierdzenia 2 wynika, że jeśli reakcja człowieka zależy od jego poprzedniej reakcji, to poprzednia zależy od wcześniejszej itd., itd. Dochodzimy do logicznego wniosku, że pierwsza reakcja, o której już dawno zapomnieliśmy, ma wpływ na obecną. M. Mazur nazwał to „pierwszym krokiem”. W zależności od tego, jaki on był uruchomione zostają kolejne zachowania będące jego konsekwencją.

  • z twierdzenia 3 wynika, że zachowanie każdego uczestnika relacji interpersonalnej zależy od postaw obydwu.

  • z twierdzenia 4 wynika, że jeśli jeden uczestnik zmieni swą postawę, a drugi zmieni własną tyle samo razy, ale w przeciwnym kierunku, to nie będzie zmiany przebiegu wzajemnych stosunków.

  • z twierdzenia 5 wynika, że jeśli jedna z dwóch osób (osoba Y) będących w relacji jest przenośnikiem oddziaływań (tzn., że jej reaktywność jest równa 1), to jej reakcja nie różni się od działającego na nią bodźca, wówczas reakcja drugiej osoby (osoby X) zależy tylko od jej reaktywności i jej poprzedniej reakcji – osoba X jest więc sprzężona z samą sobą, co M. Mazur określił jako SAMOSPRZĘŻENIE, a reakcje osoby Y zależą tylko od reaktywności osoby X i jej reakcji.

  • z twierdzenia 6 wynika, że sprzężenie pomiędzy uczestnikami relacji zostanie przerwane, gdy któryś z nich: a) nic nie powie, b) nie usłyszy co powiedział drugi, c) pomimo, ze usłyszał to co powiedział drugi, nic nie odpowie, d) odpowie, ale drugi tego nie usłyszy, e) pomimo, że usłyszał odpowiedź, nie zareaguje na nią. M. Mazur wymienia 5 sposobów niedopuszczania do sprzężeń w relacjach interpersonalnych: 1) unikanie „pierwszego kroku”, 2) zatajaniu własnego zachowania, 3) zmniejszanie do zera reaktywności innych ludzi – nawet przez uśmiercanie ich, 4) niedopuszczanie do siebie bodźców, będących niepożądanymi reakcjami innych ludzi, 5) nie reagowanie na docierające bodźce. Z twierdzenia 6 wynika, że między ludźmi występuje wzajemne uzależnienie, tzn. że jest sprzężenie zwrotne, albo nie ma żadnego.

  • z twierdzenia 7 wynika, że jeśli w relacjach interpersonalnych każdy uczestnik utrzymuje niezmieniającą się postawę, to zmiany reakcji obydwu uczestników są jednakowe.

  • z twierdzenia 8 wynika, że w stosunkach interpersonalnych występują oddziaływania, którym nie można przypisać jakiejś jednostki miary. Dzięki temu sprzężenie zwrotne między ludźmi można porównywać do sprzężenia zwrotnego występującego między innymi systemami.

  • z twierdzenia 9 wynika, że znając reaktywność uczestników relacji interpersonalnej można określić, czy sprzężenie między nimi będzie dodatnie czy ujemne i prognozować jego przebieg.

  • z twierdzenia 10 wynika, że jeśli iloczyn reaktywności uczestników relacji interpersonalnej jest większy od 1, to występuje między nimi SPRZĘŻENIE ROZBIEŻNE, jeśli jest on równy 1, to występuje SPRZĘŻENIE USTALONE, a jeśli jest on mniejszy od 1 – SPRZĘŻENIE ZBIEŻNE.

Logiczni i inteligentni ludzie mający bogate doświadczenie i dużo zdrowego rozsądku, nie znający teorii sprzężeń zwrotnych, dochodzą do tych samych wniosków, które wynikają z tej teorii. Ponieważ doświadczenie nabywa się z wiekiem uważam, że młodzi ludzie powinni zapoznać się z teorią sprzężeń zwrotnych jak najwcześniej, by uniknąć popełniania błędów.

W zamieszczonym na stronie internetowej: www.jolantawilsz.pl w linku „Publikacje do pobrania” (pozycja 24) – artykule pt.: „ Komunikowanie się uczestników procesu pracy ze względu na rodzaj występującego między nimi sprzężenia zwrotnego” omówiłam wpływ rodzaju sprzężenia zwrotnego na przebieg komunikowania się uczestników procesu pracy.

Powyższe opracowanie przygotowałam na podstawie:

  • rozdziału zatytułowanego „SPRZĘŻENIE” w książkach M. Mazura, „Cybernetyka i charakter” oraz „Cybernetyka a zarządzenie”;

  • podrozdziału zatytułowanego „SPRZĘŻENIA” w książce M. Mazura, „Cybernetyczna teoria układów samodzielnych”.

Przeczytaj komentarze i skomentuj na facebook