62. CZY PEDAGOGIKA POWINNA BYĆ HUMANISTYCZNA?

CZY PEDAGOGIKA POWINNA BYĆ HUMANISTYCZNA?– rozważania z punktu widzenia cybernetycznej teorii systemów autonomicznych profesora Mariana Mazura (2 styczeń 2015 r.)

Określenie pedagogika humanistyczna odnosi się zarówno do:

• Stylu myślenia i działania pedagogicznego zgodnego z ideami i wartościami humanistycznymi oraz zasadami humanizmu rozumianego, jako określony pogląd na świat i określoną postawę ludzką, które opierają się na aksjomatach urzeczywistniania DOBRA i PRAWDY i przyjmują wizję człowieka z natury dobrego i żyjącego w prawdzie.

• Koncepcji pedagogicznych opartych na psychologii humanistycznej, głównie dwóch wiodących teoretyków tej psychologii Abrahama H. Maslowa i Carla R. Rogersa.

Z humanistycznej wizji człowieka wynikają cele edukacji humanistycznej, która powinna stworzyć warunki umożliwiające uczniom zaspokajanie ich naturalnych potrzeby i dążeń.

Do dziś brak jest spójnej dobrze funkcjonującej w praktyce koncepcji PEDAGOGIKI HUMANISTYCZNEJ.

Jeśli oddziaływania pedagogiczne powodują optymalny rozwój osobowości uczniów, będący procesem przechodzenia struktur osobowości z poziomu niższego na poziomy wyższe, wówczas są ODDZIAŁYWANIAMI HUMANISTYCZNYMI.

W procesie nauczania można jedynie kształtować zmienne cechy osobowości ucznia. Z faktu, że stałych indywidualnych cech osobowości zmieniać się nie da, wynika konieczność dostosowania procesu nauczania do tych cech, czyli INDYWIDUALIZACJA tego procesu. Dlatego optymalny rozwój osobowości ucznia polega na doskonaleniu i rozwijaniu jego zmiennych cech osobowości dzięki oddziaływaniom pedagogicznym dostosowanym do jego stałych indywidualnych cech osobowości.

PEDAGOGIKA HUMANISTYCZNA jest więc pedagogiką zapewniającą uczniowi oddziaływania pedagogiczne dostosowane do jego stałych indywidualnych cech osobowości.

W tradycyjnej pedagogice dzielącej cechy osobowości kształtowane w procesie nauczania na kierunkowe i instrumentalne przyjęte jest ciche założenie, że wszystkie cechy osobowości są kształtowalne. Konsekwencją tego niesłusznego założenia jest niezadowalająca efektywność procesu nauczania i jego DEHUMANIZACJA.

Warunkiem doboru takich oddziaływań przez nauczycieli jest znajomość osobowości poszczególnych uczniów, szczególnie ich stałych indywidualnych cech osobowości, pełniących funkcje analogiczne do tych, które w systemie autonomicznym pełnią stałe właściwości sterownicze. Ponieważ cechy te są niezależne od oddziaływań otoczenia, proces nauczania powinien być zindywidualizowany ze względu na te cechy, metody i treści nauczania powinny być do nich odpowiednio dobierane. Uczeń powinien się uczyć przede wszystkim tego, do czego ma talent, a ilość przekazywanych mu informacji powinna odpowiadać jego przetwarzalności.

Oddziaływania „trafiające” w zakres tolerancji ucznia uruchamiają jego aktywność własną. Oddziaływania mieszczące się w zakresie podatności uczeń odbiera jako przymus – więc niechętnie im ulega.

Wiedza o mechanizmach funkcjonowania i osobowości człowieka wynikająca z cybernetycznej teorii systemów autonomicznych Mariana Mazura pozwala na lepsze zrozumienie zmian zachodzących w osobowości w procesie kształcenia. Przyczynia się do zwiększenia skuteczności sterowania tym procesem – oczywiście w „interesie własnym” uczniów i czyni go dla nich bardziej humanistycznym.

Obwinianie uczniów o to, że nie mogą sprostać wymaganiom przekraczającym ich możliwości, głównie intelektualne, wynikające z posiadanych wartości stałych indywidualnych cech osobowości, jest przerzucaniem przez szkołę odpowiedzialności na uczniów i świadczy o braku wiedzy nauczycieli na temat predyspozycji uczniów. Prawidłowe funkcjonowanie nauczycieli bez tej wiedzy uważam za niemożliwe. Niedostosowane do uczniów oddziaływania szkoły jako NIEHUMANISTYCZNE, zakłócające rozwój ucznia powinny być wyeliminowane z procesu nauczania i zastąpione oddziaływaniami o charakterze stymulującym i inspirującym samodzielne, aktywne i twórcze zachowania ucznia zgodne z wartościami jego stałych indywidualnych cech osobowości.

Pobudzanie uczniów do uczenia się samorzutnego i dobrowolnego, wynikającego z wartości jego stałych indywidualnych cech osobowości, tzn. z jego uzdolnień, zamiłowań, z wewnętrznego przekonania, z chęci i wewnętrznych potrzeb, z własnych ambicji i motywacji, to najskuteczniejsza metoda w procesie nauczania.

PRAWIDŁOWO PRZEBIEGAJĄCA EDUKACJA PRAGMATYCZNA POWINNA BYĆ EDUKACJĄ HUMANISTYCZNĄ.

c.d. na temat edukacji w kolejnym wpisie.