171. CZY PSYCHOLOGIA DZIĘKI OBIEKTYWNYM POMIAROM AKTYWNOŚCI MÓZGU STAŁA SIĘ NAUKĄ „TWARDĄ”?

CZY PSYCHOLOGIA DZIĘKI OBIEKTYWNYM POMIAROM AKTYWNOŚCI MÓZGU STAŁA SIĘ NAUKĄ „TWARDĄ”?
(4 sierpnia 2017 r.)

Chris Frith – wybitny specjalista w dziedzinie nauk o mózgu, który od wielu lat bada wyższe funkcje kognitywne za pomocą funkcjonalnego rezonansu magnetycznego – poszukuje związku między aktywnością mózgu a jej umysłową reprezentacją, interesuje go głównie aktywność mózgu związana ze zdarzeniami czysto umysłowymi.

CO NA TEMAT PSYCHOLOGII PISZE CHRIS FRITH?
Ch. Frith, który uważa się za psychologa, wyróżnia nauki „TWARDE” (np. fizyka, czy chemia, badające konkretne rzeczy, które da się bardzo precyzyjnie zmierzyć) i nauki „MIĘKKIE” (do których dotychczas zaliczana była psychologia).
Ch. Frith na temat psychologii wyrażał następujące opinie:

• „naukowcy, jak każda grupa społeczna, mają swoją hierarchię. Psychologowie znajdują się w niej stosunkowo nisko”;

• „w badaniach psychologicznych przyrządami pomiarowymi są sami psychologowie lub badani przez nich ochotnicy. Takie pomiary są subiektywne. Nie można ich zweryfikować”;

• „badanie zachowania to za mało, bo pomija wszystko, co najciekawsze w ludzkim doświadczeniu;

• „my psychologowie, teraz znowu zajmujemy się doświadczeniami subiektywnymi: spostrzeżeniami, wspomnieniami, zamiarami. Problem jednak pozostaje ten sam: badane przez nas zjawiska umysłowe mają zupełnie inny status niż zjawiska fizyczne, którymi zajmują się inni naukowcy. O tym, co jest w twoim umyśle, mogę dowiedzieć się tylko od ciebie”.

Ch. Frith, od chwili, kiedy badania mózgu przeprowadzał zgodnie z wymogami nauki „twardej” z nieukrywaną satysfakcją napisał:
„NIE MUSIMY SIĘ JUŻ ZAJMOWAĆ MIĘKKIMI, SUBIEKTYWNYMI OPISAMI ŻYCIA WEWNĘTRZNEGO – OBECNIE MOŻEMY WYKONYWAĆ TWARDE, OBIEKTYWNE POMIARY AKTYWNOŚCI MÓZGU”.
Ten fakt spowodował, że Ch. Frith, przestał się wstydzić, że jest psychologiem – co sam z dumą przyznał.

CO DZIEJE SIĘ W MÓZGU GDY CZŁOWIEK ODCZUWA BÓL, A CO WÓWCZAS GDY WIDZIMY, ŻE KTOŚ ODCZUWA BÓL?
Ch. Frith i jego współpracownicy, dzięki obrazowaniu mózgu odkryli sieć obszarów (macierz bólową), która uaktywnia się, kiedy ktoś odczuwa ból. Również kiedy widzimy, że ktoś od-czuwa ból uaktywniają się inne obszary mózgu, niż te, kiedy sami go odczuwamy.
Ch. Frith i jego współpracownicy ocenili stopień empatii u badanych osób i stwierdzili, że u ludzi bardziej empatycznych występuje większa aktywizacja mózgu, gdy widzą kogoś cierpiącego.
Analiza rozkładu obszarów mózgu aktywizujących się podczas odczuwania empatii, pozwoliła badaczom na stwierdzenie, że aktywność w pewnych rejonach mózgu wiąże się ze zmysłowymi aspektami bólu. Obszary te nie wzbudzają się, kiedy osoba wie, że ktoś inny doświadcza bólu. Z kolei psychiczne doświadczenie bólu zależy od aktywności w strukturach zlokalizowanych gdzie indziej – to właśnie te struktury wzbudzają się w odpowiedzi na ból innej osoby, wówczas można podzielać psychiczne doświadczanie bólu, a nie jego aspekt zmysłowy, bo nie jesteśmy w stanie doświadczać zmysłowych doznań innej osoby.

Osoba cierpiąca odczuwa ból zmysłami, co jest FIZYCZNYM DOŚWIADCZANIEM BÓLU – intensywność jej odczuć będzie zależała od tego, jaki ma próg bólowy (tzn. jaka jest czułość jej zmysłów na ból). Sądzę, że już sama myśl człowieka o tym, że za chwilę pojawi się cierpienie może spowodować, że będzie on PSYCHICZNIE DOŚWIADCZAĆ BÓLU, co może przyśpieszyć jego fizyczne pojawienie się. Możliwe jest więc, że u osoby odczuwającej ból zmysłami będzie on spotęgowany cierpieniem psychicznym.

JAKA MOŻE BYĆ INTERPRETACJA CYBERNETYCZNA ZJAWISKA BÓLU?
Interpretacja cybernetyczna zjawiska bólu wydaje się by dość oczywista:

• odczuwany przez człowieka ból fizyczny zakłóca jego równowagę funkcjonalna, im silniejszy ból, tym zakłócenie to jest większe;

• im silniejszy był ból, tym człowiek dłużej go pamięta;

• im silniejszy był ból, tym większy jest strach człowieka przed jego kolejnym pojawieniem się;

• strach, będący emocją negatywną zakłóca równowagę funkcjonalną człowieka, tak więc już samo wyobrażenie sobie bólu przez człowieka zakłóca jego równowagę funkcjonalną, co wywołuje psychiczne pojawienie się bólu;

• człowiek cierpiący psychicznie z przerażeniem „oczekuje” pojawienia się bólu fizycznego;

• gdy ból fizyczny pojawi się, na zakłócenie równowagi funkcjonalnej cierpieniem psychicznym nakłada się cierpienie fizyczne;

• gdy ból fizyczny pojawi się kolejny raz, wówczas może zostać uruchomiane sprzężenie zwrotne dodatnie rozbieżne, w wyniku którego kolejne pojawiające się bóle będą coraz silniejsze.

JAK POMAGAĆ OSOBOM ODCZUWAJĄCYM BÓL?
Kompetentnej odpowiedzi na to pytanie mogą udzielić lekarze, psychoterapeuci, terapeuci itp. Istnieją dwie możliwości:

• PIERWSZA – podawanie środków farmakologicznych uśmierzających ból;

• DRUGA – oddziaływanie/wsparcie psychologiczne, które może zredukować odczuwanie bólu psychicznego, jak i fizycznego.
  Sądzę, że w praktyce podstawowym działaniem powinno być wsparcie psychologiczne, uzupełnione w koniecznym stopniu podawaniem środków farmakologicznych uśmierzających ból.

Poruszone tu zagadnienia Chris Frith omawia szczegółowo w książce pt.: „Od mózgu do umysłu. Jak powstaje nasz wewnętrzny świat”, wydanej w 2011 roku przez Uniwersytet Warszawski.

PARAFRAZA myśli sformułowanej przez Ch. Fritha:
CZYTAJĄC MOJE WPISY PANI/PAN POZNAJE MÓJ UMYSŁ. PISZĄC WPISY, MAM NADZIEJĘ, ŻE UDA MI SIĘ ZMIENIĆ POJĘCIA OBECNE W PANI/PANA UMYŚLE.

Zbiór wszystkich publikacji dostępny na stronie: http://www.jolantawilsz.pl/tresci-zamieszczone-na-fanpage